Czujesz rozdrażnienie i wyczerpanie, bo się nie wyspałaś/łeś? Może to spowodować, że w nieprzyjemny sposób odezwiesz się do swojego kolegi. Natomiast euforia i radość związane z tym, że otrzymałeś dobrą wiadomość, mogą spowodować, że udostępnisz ją dalej zanim dobrze się nad tym zastanowisz. Emocje, które odczuwamy mają na nas ogromny wpływ. Gdy są silne, mamy tendencję do działania bardziej impulsywnego. I to nie tylko w świecie realnym, np. w kontakcie z drugą osobą, ale także w internecie. Dlatego też emocje oddziaływują na naszą podatność na dezinformację.
Jak wynika z raportu z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców (Nastolatki 3.0), tylko 25 proc. uczniów obawia się dezinformacji w internecie. Dla porównania: obawę tę podziela aż 60 proc. ankietowanych rodziców. Jednocześnie tylko 37 proc. uczniów w wieku poniżej 15 lat wysoko ocenia swoje kompetencje w zakresie wyszukiwania i analizy informacji w internecie (ySKILLS, 2022).
Tym problemem postanowiliśmy zająć się w programie Fake kNOw more. Chcemy w nim, poprzez budowanie większej samoświadomości u młodych osób, pokazać im jak można z większym rozmysłem działać w internecie, ale także poza nim. Dlatego wspólnie ze Stowarzyszeniem Demagog stworzyliśmy publikację “Od emocji do odporności na dezinformację” zawierającą scenariusze zajęć oraz materiały wprowadzające dla edukatorów. Pokazują one różne mechanizmy psychologiczne uruchamiające się w nas podczas kontaktu z fałszywymi informacjami oraz wskazówki do chronienia się przed nimi. Punktem centralnym każdego scenariusza jest autorefleksja – przyglądanie się sobie i swoi.
Scenariusze “Od emocji do odporności na dezinformację”
Nasze materiały kierujemy do wychowawczyń i wychowawców z placówek wsparcia dziennego, którzy dzięki bliskim relacjom ze swoimi podopiecznymi mogą skutecznie wspierać zdobywanie przez nich umiejętności krytycznego myślenia, a także do nauczycieli i nauczycielek oraz innych edukatorów zainteresowanych tematem. Materiały przeznaczone są dla dzieci i młodzieży w wieku 10-12 i 13-15 lat.
Zachęcamy do pobrania publikacji i wspólnie z młodzieżą budowania większej samoświadomości.
Co znajdziesz w naszej publikacji?
W materiałach zgłębiamy takie tematy jak:
➡️ emocje oraz sygnały dawane nam przez nie w kontekście dezinformacji, ➡️ sposoby myślenia, które uruchamiają się w nas w kontakcie z dezinformacją i tego, jak pomagają nam się przed nią chronić (tzw. myślenie wolne i szybkie), ➡️ błędy poznawcze i inne “pułapki myślenia”, które wpływają na to, jak patrzymy na świat, ➡️ dobrostan i uważność, pozwalające zachować dystans, a w konsekwencji dające lepszą odpowiedź na dezinformację, ➡️ nasze działania w mediach społecznościowych, czyli zarówno reagowanie na informacje, jak i tworzenie treści. ➡️ Publikacja zawiera również prezentacje i karty pracy do konkretnych scenariuszy, które dostępne są pod linkiem:
Materiały edukacyjneGra „Oktogram”
Dodatkowo, razem z partnerami z czeskiej organizacji Fakescape stworzyliśmy grę edukacyjną „Oktogram”, będącą częścią naszej publikacji. Pokazuje ona w prosty, a zarazem atrakcyjny sposób mechanizmy rządzące mediami społecznościowymi.
Oktogram to gra karciana (do druku własnego) z fikcyjną fabułą, w której dużą część przedstawionych sytuacji można zastosować w życiu codziennym. To symulacja mediów społecznościowych oraz ich algorytmów, a także baniek filtrujących i informacyjnych.
Pobierz grę „Oktogram”Celem nadrzędnym, oprócz przyjemności z samej gry, jest wprowadzenie do omówienia zjawisk występujących w mediach społecznościowych, a potencjalnie także stworzenie środowisk i sytuacji podobnych do tych, w których osoby grające mogą się znaleźć w internecie.
Gra zapewnia doświadczenia i przekazuje informacje, dzięki którym graczom w przyszłości będzie łatwiej zrozumieć sposób działania mediów społecznościowych oraz poruszać się po nich.
Gra jest częścią publikacji “Od emocji do odporności na dezinformację”, w której pokazujemy jak budować większą samoświadomość młodych osób, by zwiększać ich odporność na fałszywe informacje znajdowane w Internecie.
Program Fake kNOw more prowadzony jest przez Fundację Szkoła z Klasą we współpracy ze Stowarzyszeniem Demagog (Polska), Fakescape (Czechy), Smilemundo (Hiszpania) i Adfaber (Rumunia) dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation.
Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.
Infografika
Krytyczne myślenie na lekcji geografii
Pobierz materiał na lekcjęMateriały potrzebne do przeprowadzenia wszystkich zadań
Materiały graficzne do pobraniaZadanie na lekcję o mapie Google Earth
Co powiedzieć uczniom? Czy lodowce rzeczywiście topnieją? Czy pożary buszu w Australii faktycznie są większe niż wcześniej? Kiedy szukamy odpowiedzi na takie pytania, możemy zajrzeć w nieoczywiste miejsce – np. do map satelitarnych. Nowe technologie pozwalają nam dowiedzieć się o świecie więcej, niż było to możliwe kiedykolwiek wcześniej. Jeszcze kilka dekad temu korzystano głównie z map papierowych i położenia gwiazd, podczas gdy my możemy obejrzeć najbardziej odległe zakątki Ziemi w 3D! Dzięki porównaniu zdjęć satelitarnych z różnych lat jesteśmy w stanie samodzielnie zaobserwować zmiany zachodzące na kuli ziemskiej. W ten sposób można też znaleźć dodatkowe argumenty w rozmowach ze znajomymi, z bliskimi czy z obcymi osobami w internecie – ze wszystkimi, którzy nie wierzą w globalne ocieplenie.Instrukcja obsługi dla nauczyciela, jak pokazać uczniom narzędzie Google Earth
Pokaż na szkolnym komputerze, jak wygląda Google Earth: earth.google.com/web/. Kliknij ikonę lupy w menu po lewej stronie ekranu, a następnie wpisz w pole wyszukiwania interesującą Cię lokalizację (np. „góra Rysy”). W ten sposób pokażesz uczniom, jak wygląda podstawowe wyszukiwanie. U dołu trójwymiarowej mapy możecie odczytać takie informacje jak nazwę parku (Tatrzański Park Narodowy), skalę, współrzędne geograficzne oraz wysokość nad poziomem morza. Następnie ponownie kliknij ikonę lupy w menu po lewej stronie, na rozwiniętej liście wybierz „Szczęśliwy traf” (na dole listy). Zostaniecie przeniesieni w losowe miejsce na świecie. Przeczytajcie opis tego miejsca – na pewno odkryjecie coś niesamowitego! Możesz wypróbować kilka szczęśliwych trafów. Omówienie ćwiczenia: Przekaż uczniom, że chcąc w pełni korzystać z możliwości Google Earth warto skorzystać z przycisku “Warstwy”, który znajduje się po lewej stronie na dole. Po przyciśnięciu go rozwija się lista dostępnych warstw. Na przykład: „Odkrywca”. Ta warstwa nanosi na widok granice, nazwy miejscowości, informacje o naturze i o kulturze oraz ciekawostki edukacyjne. Przejdź z uczniami do zakładki: earthengine.google.com/timelapse/ i pokaż im animację obrazującą zmiany w przyrodzie od 1984 roku na wybranym przez siebie przykładzie (cofanie się lodowca Columbia na Alasce, wysychanie Morza Aralskiego w Kazachstanie i w Uzbekistanie, deforestacja w Brazylii itd.). Funkcja Timelapse jest także dostępna w panelu „Odkrywca”. Dzięki temu uczniowie – po skorzystaniu z map – będą mogli sami odpowiedzieć sobie na pytanie, np. o to, czy pokrywa śnieżna topnieje.Materiały dodatkowe
Materiał nr 1 Artykuł „Nowa funkcja Google Earth pozwala cofnąć się do 1984 roku. I zobaczyć, jak zmienił się klimat na Ziemi” („National Geographic”). Dowiesz się, czym jest Timelapse w Google Earth i jak go używać. Polecamy materiał wideo na YouTubie - link! Materiał nr 2 Poleć uczniom ok. 5-minutowy film na platformie TED pt. „Why every world map is wrong” („Dlaczego każda mapa się myli”) z polskimi napisami. Dowiedzą się, dlaczego płaskie mapy nie oddają kulistości Ziemi. Materiał nr 3 Wspomnij, że Google Earth i jego funkcja Street View (podgląd ulic) nie jest narzędziem idealnym. Samochody Google rejestrujące otoczenie nie docierają wszędzie. Możesz wspomnieć uczniom o społecznej inicjatywie Humanitarian OpenStreetMap Team, której celem jest uzupełnienie tych braków. Zespół organizacji wraz z wolontariuszami wykorzystuje oprogramowanie typu open source (czyli źródła ogólnodostępne), aby zmapować miejsca, w których łącznie mieszka aż miliard ludzi! O inicjatywie opowiada założycielka Rebecca Firth w wystąpieniu z napisami w języku polskim na platformie TED: „Can we call it a »world map« if it’s missing a billion people” („Czy możemy mówić o mapie świata, skoro brakuje na niej miliarda ludzi”).Więcej inspiracji
W ramach kampanii „Krytyczne myślenie w pigułce” trzy organizacje społeczne: Akademia Fact-checkingu przy Stowarzyszeniu Demagog, Fundacja „Ja, Nauczyciel” oraz Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, przygotowały mapę inspiracji – zbiór linków do kursów, szkoleń, gier, e-booków, artykułów, filmów, podcastów, ciekawostek i kontaktów do ekspertów z zakresu edukacji medialnej. Mapę inspiracji znajdziesz na ogólnodostępnej platformie Trello: https://bit.ly/KrytyczneMyslenie. Zapraszamy do korzystania z materiałów i rozwijania krytycznego myślenia u uczniów. [post_title] => Krytyczne myślenie na lekcji geografii [post_excerpt] => [post_status] => publish [comment_status] => open [ping_status] => open [post_password] => [post_name] => krytyczne-myslenie-na-lekcji-geografii [to_ping] => [pinged] => [post_modified] => 2024-02-09 11:32:57 [post_modified_gmt] => 2024-02-09 10:32:57 [post_content_filtered] => [post_parent] => 0 [guid] => https://platforma.demagog.org.pl/?p=5357 [menu_order] => 0 [post_type] => post [post_mime_type] => [comment_count] => 0 [filter] => raw ) [4] => WP_Post Object ( [ID] => 5345 [post_author] => 893 [post_date] => 2023-12-08 09:57:04 [post_date_gmt] => 2023-12-08 08:57:04 [post_content] => Twórcy dezinformacji i fake newsów wykorzystują różne mechanizmy i taktyki, aby wprowadzić nas w błąd. Korzystają z możliwości technologicznych i tworzą treści, wobec których trudno przejść obojętnie. Dlatego przygotowaliśmy kilka ćwiczeń na lekcję języka angielskiego, które pozwolą poruszyć kwestię fałszywych informacji w ramach tematów omawianych na lekcji. Wystarczy 5, 10 lub 15 minut, aby wesprzeć uczniów w krytycznym odbiorze internetowych treści.Krytyczne myślenie na lekcji języka angielskiego
Pobierz materiał na lekcjęMateriały potrzebne do przeprowadzenia wszystkich zadań
Materiały graficzne do pobraniaZadanie na lekcję z wykorzystaniem gry edukacyjnej
Co powiedzieć uczniom? Zgodnie z teorią inokulacji (ang. inoculation theory) omówienie na przykładach technik manipulacji oraz rodzajów informacji wprowadzających w błąd pozwala lepiej je zrozumieć i ochronić się przed nimi w przyszłości. Oznacza to, że możemy budować swoją odporność na dezinformację, co potwierdziło badanie zespołu psychologów z Uniwersytetu w Cambridge i Uniwersytetu Bristolskiego. Autorzy artykułu na portalu demagog.org.pl, podsumowującego doniesienia naukowców, zwracają uwagę, że „według założeń omawianej teorii edukowanie użytkowników mediów społecznościowych o zagrożeniach czyhających na nich w internecie sprawia, że są oni bardziej ostrożni. Wówczas krytycznie podchodzą do napotkanych artykułów i treści”.Zbuduj odporność na dezinformację
Zaproponuj uczniom i uczennicom rozegranie quizu w aplikacji „Fajnie, że wiesz!”, stworzonej przez Stowarzyszenie Demagog. Skorzystaj z angielskiej wersji językowej, którą możesz wybrać na ekranie głównym, lub przejdź bezpośrednio na stronę fakesnothanks.pl. Gra polega na szybkim przeanalizowaniu wyświetlanych treści i na zdecydowaniu, czy informacja jest prawdziwa (true), czy fałszywa (fake). Przykłady są podzielone na kategorie tematyczne: rozrywka, zdrowie, nauka i polityka. Wybierz tę, która najbardziej pasuje do Twojej lekcji, lub pozwól zdecydować klasie. Po zakończonej rozgrywce gracze dowiedzą się, w jakim stopniu poprawnie wskazywali informacje wprowadzające w błąd. Będą mogli też zapoznać się ze szczegółowymi informacjami o przykładach z quizu i poszerzyć swoją wiedzę na temat technik manipulacji oraz narzędzi weryfikacji.Materiały dodatkowe
Spodobał Ci się quiz i chciał(a)byś skorzystać z podobnych rozwiązań? Sięgnij po podręcznik Instytutu Kościuszki dla szkół ponadpodstawowych „Z tarczą! Jak chronić się przed dezinformacją” i zajrzyj do rozdziału „Graj i zdobywaj odporność”.Więcej inspiracji
W ramach kampanii „Krytyczne myślenie w pigułce” trzy organizacje społeczne: Akademia Fact-checkingu przy Stowarzyszeniu Demagog, Fundacja „Ja, Nauczyciel” oraz Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, przygotowały mapę inspiracji – zbiór linków do kursów, szkoleń, gier, e-booków, artykułów, filmów, podcastów, ciekawostek i kontaktów do ekspertów z zakresu edukacji medialnej. Mapę inspiracji znajdziesz na ogólnodostępnej platformie Trello: https://bit.ly/KrytyczneMyslenie. Zapraszamy do korzystania z materiałów i rozwijania krytycznego myślenia u uczniów. [post_title] => Krytyczne myślenie na lekcji języka angielskiego [post_excerpt] => [post_status] => publish [comment_status] => open [ping_status] => open [post_password] => [post_name] => krytyczne-myslenie-na-lekcji-j-angielskiego [to_ping] => [pinged] => [post_modified] => 2024-02-09 11:33:33 [post_modified_gmt] => 2024-02-09 10:33:33 [post_content_filtered] => [post_parent] => 0 [guid] => https://platforma.demagog.org.pl/?p=5345 [menu_order] => 0 [post_type] => post [post_mime_type] => [comment_count] => 0 [filter] => raw ) [5] => WP_Post Object ( [ID] => 5328 [post_author] => 893 [post_date] => 2023-12-07 10:27:33 [post_date_gmt] => 2023-12-07 09:27:33 [post_content] => Jeśli chcesz poruszyć temat dezinformacji i fake newsów na lekcji języka polskiego, a jednocześnie realizować wymagania podstawy programowej, zapraszamy Cię do skorzystania z naszych dodatków do lekcji. W ramach kampanii „Krytyczne myślenie w pigułce” powstały propozycje zadań, które zajmą 5, 10 lub 15 minut zajęć. Zobacz, jak w prosty sposób możesz edukować medialnie swoich uczniów i ćwiczyć ich krytyczne myślenie.Krytyczne myślenie na lekcji języka polskiego
Pobierz materiał na lekcjęMateriały potrzebne do przeprowadzenia wszystkich zadań
Materiały graficzne do pobraniaZadanie na lekcję o diecie medialnej
Co powiedzieć uczniom? Zacznij od szybkiego pytania o to, kto dziś już sprawdził swoje media społecznościowe. Prawdopodobnie większość osób podniesie rękę. Podziel się z klasą kilkoma wnioskami z badania Fundacji Digital Poland „Dezinformacja oczami Polaków”. Z raportu opublikowanego na początku 2022 roku wynika, że głównym źródłem informacji dla nieco ponad połowy (54 proc.) młodych osób (18–35 lat, czyli starszych niż uczniowie) są media społecznościowe (s. 36). Młodzi dorośli rzadziej niż pozostałe grupy wiekowe uważają, że fake news może być wynikiem celowego działania (s. 97). Oprócz tego co piąta osoba w tej grupie wiekowej jest zdania, że fake news może powstać przez przypadek – to wynik powyżej średniej dla ogółu. Oznacza to, że młodzi ludzie są szczególnie narażeni na dezinformację i w związku z tym mogą nieświadomie rozsiewać fake newsy. To bardzo ważne, aby z treści znalezionych na platformach społecznościowych korzystać z dużą dozą ostrożności. Jak to zrobić? Jak znaleźć wiarygodne źródła informacji? Przechodzimy na dietę medialną Zapytaj uczniów, czy ich zdaniem znalezienie wiarygodnego źródła informacji w internecie jest łatwe. Co rozumieją przez „wiarygodne źródło informacji”? Następnie naprowadź uczniów na właściwy trop (Wiarygodne źródło – źródło, które pozwala jednoznacznie ustalić, czy dane stwierdzenie jest prawdziwe. Pierwotne źródła, czyli nieprzetworzone, to przeważnie dane instytucji państwowych, agencji prasowych, instytutów badawczych i ośrodków naukowych czy też organizacji pozarządowych). Zapytaj, co budzi ich zaufanie, a z jakich stron wolą nie korzystać i dlaczego. Omówienie ćwiczenia: Ważne jest to, aby w dyskusji wyraźnie wybrzmiało, że wiarygodne źródło informacji to nie takie, które akurat nam odpowiada, lecz takie, dzięki któremu możemy ustalić, czy znaleziona informacja jest prawdziwa. W mediach społecznościowych także można znaleźć wiarygodne źródła informacji, takie jak np. profile uniwersytetów czy służb mundurowych. Na koniec zaproponuj uczniom i uczennicom, aby każde z nich do kolejnej lekcji przeprowadziło trzydniowy minimonitoring źródeł informacji, z których korzystają. Każdy powinien zapisać 5–10 źródeł i samodzielnie ocenić ich przydatność: [gallery columns="5" ids="5334"] Poproś uczniów i uczennice, aby każde z nich na podstawie tego eksperymentu rozpisało w tabeli własną dietę medialną. Na kolejnej lekcji zachęć ich do podzielenia się wnioskami. Możecie stworzyć klasową listę 10 rzetelnych źródeł informacji, do której będziecie mieć stały dostęp. Zachęć uczniów i uczennice, by uzupełnili swoje tabele i spróbowali je wykorzystać w praktyce.Materiały dodatkowe
Materiał nr 1 Rankingi najbardziej opiniotwórczych mediów w Polsce (tradycyjnych i internetowych) według Instytutu Monitorowania Mediów. Ranking uwzględnia powoływanie się jednych mediów na inne (cytowania). Możesz pokazać klasie listę różnych mediów i zachęcić do korzystania z kilku źródeł, aby móc porównywać ze sobą konsumowane informacje. Materiał nr 2 „Przebij bańkę! O diecie medialnej i poszerzaniu horyzontów” Materiał uzupełniający – jeśli chcesz wiedzieć więcej. Poleć uczniom webinar Mikołaja Rogalewicza (Akademia Fact-checkingu). Zarówno Ty, jak i uczniowie i uczennice dowiecie się więcej na temat korzystania z wiarygodnych źródeł informacji i układania diety medialnej.Więcej inspiracji
W ramach kampanii „Krytyczne myślenie w pigułce” trzy organizacje społeczne: Akademia Fact-checkingu przy Stowarzyszeniu Demagog, Fundacja „Ja, Nauczyciel” oraz Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, przygotowały mapę inspiracji – zbiór linków do kursów, szkoleń, gier, e-booków, artykułów, filmów, podcastów, ciekawostek i kontaktów do ekspertów z zakresu edukacji medialnej. Mapę inspiracji znajdziesz na ogólnodostępnej platformie Trello: https://bit.ly/KrytyczneMyslenie. Zapraszamy do korzystania z materiałów i rozwijania krytycznego myślenia u uczniów. [post_title] => Krytyczne myślenie na lekcji języka polskiego [post_excerpt] => [post_status] => publish [comment_status] => open [ping_status] => open [post_password] => [post_name] => krytyczne-myslenie-na-lekcji-j-polskiego [to_ping] => [pinged] => [post_modified] => 2024-02-09 11:33:58 [post_modified_gmt] => 2024-02-09 10:33:58 [post_content_filtered] => [post_parent] => 0 [guid] => https://platforma.demagog.org.pl/?p=5328 [menu_order] => 0 [post_type] => post [post_mime_type] => [comment_count] => 0 [filter] => raw ) ) [post_count] => 6 [current_post] => -1 [before_loop] => 1 [in_the_loop] => [post] => WP_Post Object ( [ID] => 7105 [post_author] => 1987 [post_date] => 2024-11-05 13:42:36 [post_date_gmt] => 2024-11-05 12:42:36 [post_content] =>05.11.2024
22.03.2024
24.01.2024
08.12.2023