Temat: Budowa i funkcje mózgu
Otwieramy podręcznik, a jeden z uczniów dzieli się ciekawostką, którą poznał w sieci. Twierdzi, że każdy z nas ma dominującą półkulę mózgu, która decyduje o naszym sposobie myślenia, a nawet osobowości. Inna uczennica dodaje, że prawa połowa mózgu odpowiada za bycie twórczym, a lewa – za bycie analitycznym. To biologiczny mit! “Lewo-” i “prawomózgowość” ma tyle sensu… co horoskopy.
Chociaż półkule faktycznie są podzielone, to ich anatomia jest zasadniczo taka sama. Różnią się funkcjonalnie, przede wszystkim, jeżeli chodzi o czynności ruchowe, np. lewo- i praworęczność.
Dlaczego wierzymy w „dominację” półkuli?
Wierzymy w „dominację” półkul, bo kochamy schematy. Przeświadczenie o „dominacji” jednej półkuli mózgowej nad drugą, przekładającej się bezpośrednio na naszą osobowość, nie znajduje więc poparcia w faktach. Ale w takim razie, dlaczego tak często wierzymy w prawdziwość tych schematów i internetowych testów „diagnostycznych”? Wynika to z tzw. efektu Barnuma (Forera):
„Może to mieć związek z naszym […] apetytem na schematy, które pozwalają podzielić siebie (i naszych przyjaciół) na »typy« na podstawie naszych cech emocjonalnych i intelektualnych. Większość z nich […] ma mniej więcej taką samą wartość naukową jak horoskopy, ale wykorzystują zjawisko psychologiczne znane jako efekt Barnuma (lub czasami efekt Forera): kiedy ludziom oferuje się ogólne stwierdzenia opisowe, które są przedstawiane jako zindywidualizowane opisy własnej osobowości, mają oni skłonność do akceptowania ich jako znaczących i prawdziwych, zwłaszcza jeśli stwierdzenia są pozytywne”. Lek. Robert H. Shmerling z Harvard Health Publishing w komentarzu na stronie
Mózg dzieli funkcje pomiędzy półkule, ale nie tak, jak to przedstawia pop-psychologia
Jak podaje Encyklopedia Britannica w artykule „Are There Really Right-Brained and Left-Brained People?”:
„Pogląd, że prawa połowa mózgu odpowiada za bycie twórczym, a lewa – za bycie analitycznym, jest szeroko rozpowszechniony w pop-psychologii. Głosi on, że o naszych indywidualnych cechach decyduje ta połowa mózgu, która jest dominująca. Wokół tej koncepcji funkcjonuje niewielka branża. Istnieją na ten temat poradniki, testy osobowości, terapie i materiały edukacyjne, które mają pomóc w optymalizacji funkcji silniejszej połowy mózgu”. Encyklopedia Britannica w artykule „Are There Really Right-Brained and Left-Brained People?”
Cykl artykułów o faktoidach, to nie tylko biologiczne mity
Chcesz poznać więcej szczegółów o funkcjonowaniu mózgu? Przeczytaj tekst Demagog rujnuje faktoidy: dominująca prawa lub lewa półkula mózgu. Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.
Faktoidy nie zawsze są całkiem fałszywe, czasami są po prostu uproszczone, przesadne, „podkręcone” przez kolejne przekazy i emocje, jakie towarzyszą ich transmisji.
